Ορθογναθική Χειρουργική 

Ορθογναθική Χειρουργική 

Επισκόπηση

Η ορθογναθική χειρουργική (από τις ελληνικές λέξεις “Ορθός” + “Γνάθος”, «ίσιες γνάθοι») αφορά σε χειρουργικές επεμβάσεις στις γνάθους που σκοπό έχουν την αποκατάσταση της συμμετρίας των γνάθων με τελικό στόχο τη βελτίωση της λειτουργικότητας και της εμφάνισης του ασθενούς. Η ορθογναθική χειρουργική χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με την ορθοδοντική θεραπεία, σε ασθενείς που έχουν ασυμμετρίες μεγέθους ή θέσης (ή και των δύο) των γνάθων, είτε μεταξύ τους (π.χ., μεγάλη κάτω γνάθος, φυσιολογική άνω γνάθος), είτε σε σχέση με γειτονικές δομές (π.χ., βάση του κρανίου).

Οι ασθενείς με ανωμαλίες στην σκελετική ανάπτυξη των γνάθων, συνήθως παρουσιάζουν διαταραχές της οδοντικής σύγκλεισης  (ο τρόπος με τον οποίο τα δόντια «κλείνουν» μεταξύ τους). Αυτό απαιτεί κοινή αξιολόγηση του προβλήματος  από ορθοδοντικό και Στοματικό & Γναθοπροσωπικό Χειρουργό. Οι ασυμμετρίες στο μέγεθος/θέση των γνάθων είναι συνηθισμένες, και ορισμένες φορές επηρεάζουν αρνητικά την αισθητική εμφάνιση του προσώπου. Ως αποτέλεσμα, η λειτουργία των γνάθων και η ποιότητα ζωής αυτών των ασθενών επηρεάζονται δυσμενώς:

  • Δυσκολία στη μάσηση
  • Διαταραχές κροταφογναθικής άρθρωσης και μυϊκός πόνος
  • Προβλήματα στην ομιλία
  • Βλάβες στα ούλα/περιοδόντιο λόγω τραυματικής συγκλείσεως
  • Η αισθητική του προσώπου οδηγεί σε ψυχολογικό άγχος που επηρεάζει τις διαπροσωπικές σχέσεις των ασθενών.

Αιτίες ασυμμετρίας των γνάθων

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, δεν υπάρχει συγκεκριμένη αιτία. Οι ασυμμετρίες είναι απλώς το αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο έχουν αναπτυχθεί οι γνάθοι. Ενδέχεται να υπάρχει οικογενειακό ιστορικό. Το ιστορικό τραύματος των γνάθων σε παιδική ηλικία (ιδίως του κονδύλου) συσχετίζεται με τις οστικές ανωμαλίες των γνάθων. Συγγενείς ανωμαλίες, όπως η χειλεοσχιστία ή η υπερωϊοσχιστία, συσχετίζονται με την υπανάπτυξη της άνω γνάθου, ενώ ορισμένα σύνδρομα, όπως η ημιπροσωπική μικροσωμία, συσχετίζονται με την υπανάπτυξη της κάτω γνάθου. Γενικά, οι συγγενείς ανωμαλίες και τα σύνδρομα είναι σπάνια.

Οι οστικές ανωμαλίες των γνάθων ανιχνεύονται συνήθως κατά τη διάρκεια της εφηβείας, συχνά σε ραντεβού με τον ορθοδοντικό, καθώς τα “δόντια δεν είναι καλά ευθυγραμμισμένα”. Οι επεμβάσεις της ορθογναθικής χειρουργικής γίνονται συνήθως όταν η ανάπτυξη των γνάθων έχει ολοκληρωθεί, πράγμα που συνήθως συμβαίνει στο τέλος της εφηβείας.

Οφέλη από την ορθογναθική χειρουργική:

  • Βελτίωση της λειτουργίας των δοντιών, των γνάθων και του στόματος (με αποτέλεσμα τη βελτίωση της μάσησης, της ομιλίας και αυξημένη αυτοπεποίθηση).
  • Βελτίωση στην εμφάνιση/αισθητική του προσώπου και των δοντιών
  • Βελτίωση στη ψυχολογία και στην ποιότητα ζωής

Θεραπεία

  • Σχεδιασμός (στενή επικοινωνία μεταξύ ορθοδοντικού και τον Στοματικού & Γναθοπροσωπικού χειρουργού)
  • Ορθοδοντική προετοιμασία
  • Χειρουργική επέμβαση
  • Τελική ορθοδοντική θεραπεία

Σχέδιο Θεραπείας

Οι ασθενείς με οστικές ανωμαλίες των γνάθων συνήθως εξετάζονται και διαγιγνώσκονται πρώτα από τον ορθοδοντικό τους. Ο ορθοδοντικός θα διακρίνει μεταξύ μιας αποκλειστικά οδοντικής αιτίας για την διαταραχή της οδοντικής συγκλείσεως του ασθενούς και μιας υποκείμενης σκελετικής ανωμαλίας. Σε αυτό το στάδιο γίνεται η διάγνωση και ο ασθενής παραπέμπεται στον Στοματικό & Γναθοπροσωπικό χειρουργό, ο οποίος θα εξετάσει και θα αξιολογήσει περαιτέρω τον ασθενή. Ο χειρουργός και ο ορθοδοντικός θα συμφωνήσουν από κοινού το σχέδιο θεραπείας. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, ο χειρουργός και ο ορθοδοντικός θα είναι σε στενή επικοινωνία.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οποιαδήποτε ορθογναθική χειρουργική θα πρέπει να αναβληθεί μέχρι να ολοκληρωθεί η ανάπτυξη των γνάθων (περίπου στην ηλικία των 16-18 ετών).

Διαγνωστικές Εξετάσεις

Στο στάδιο της προετοιμασίας απαιτούνται αρκετές διαγνωστικές εξετάσεις. Αυτές περιλαμβάνουν ακτινογραφίες (Ορθοπαντομογράφημα OPG και πλάγια κεφαλομετρική ακτινογραφία F1), οδοντικά εκμαγεία γύψου, καθώς και φωτογραφίες του προσώπου και των δοντιών.

F1: Κεφαλομετρική ακτινογραφία σε ασθενή με ΙΙΙη σκελετική τάξη και προγναθισμό
Κεφαλομετρική ακτινογραφία σε ασθενή με ΙΙΙη σκελετική τάξη και προγναθισμό

Ο ορθοδοντικός θα προσομοιώσει τις προτεινόμενες κινήσεις των γνάθων και των δοντιών με τη χρήση λογισμικού σχεδιασμού στον υπολογιστή (https://www.dolphinimaging.com/product/ThreeD?Subcategory_OS_Safe_Name=3D_Surgery). Θα κατασκευαστούν επίσης ειδικοί νάρθηκες καθοδήγησης του χειρουργού κατά την χειρουργική επέμβαση. Πρόσφατα, η τεχνολογία 3D και εξατομικευμένοι χειρουργικοί οδηγοί έχουν χρησιμοποιηθεί στην ορθογναθική χειρουργική, εφαρμόζοντας τη γνώση που αποκτήθηκε με τη χρήση αυτής της τεχνολογίας στα χειρουργεία αποκατάστασης κεφαλής και τραχήλου (σύνδεσμος στη σελίδα ανακατασκευής μου). Τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά.

Ορθοδοντική προετοιμασία

Ο ορθοδοντικός θα τοποθετήσει ορθοδοντικά σύρματα, που στερεώνονται στα δόντια  και είναι απαραίτητα για την ευθυγράμμιση των δοντιών, έτσι ώστε οι δύο γνάθοι να “ταιριάζουν” καλά μεταξύ τους κατά τη χειρουργική επέμβαση. Αυτό το στάδιο μπορεί να είναι είτε σύντομο (σε αυτήν την περίπτωση απαιτείται μεγαλύτερο διάστημα ορθοδοντικής θεραπείας μετά τη χειρουργική επέμβαση), είτε πιο μακροχρόνιο, έτσι ώστε να απαιτηθούν ελάχιστες ορθοδοντικές προσαρμογές μετά τη χειρουργική επέμβαση. Αυτή η φάση μπορεί να διαρκέσει από 12 έως 18 μήνες.

Χειρουργική επέμβαση

Μετά την ορθοδοντική προετοιμασία, ο χειρουργός και ο ορθοδοντικός σας θα έχουν προετοιμάσει τους χειρουργικούς νάρθηκες καθοδήγησης, και θα προσομοιώσουν τις κινήσεις των γνάθων στο λογισμικό του υπολογιστή. Ο χειρουργός θα σας εξηγήσει τις λεπτομέρειες του χειρουργείου και θα αναφέρει τους πιθανούς κινδύνους και επιπλοκές, ώστε να μπορείτε να δώσετε την πληροφορημένη συγκατάθεση σας για το χειρουργείο.

Γενικά, η επέμβαση περιλαμβάνει χειρουργική κάταγμα της άνω ή της κάτω γνάθου, ή και των δύο. Ενίοτε, πραγματοποιείται και επέμβαση για τη διόρθωση του πηγουνιού, η οποία ονομάζεται γενειοπλαστική F6. Η πλέον συνηθισμένη επέμβαση στην άνω γνάθο είναι η LeFort I οστεοτομία και για την κατω γνάθο, η οβελιαία οστεοτομία του κλάδου της κάτω γνάθου.

Η επέμβαση πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία. Οι τομές για την προσπέλαση των οστών των γνάθων είναι ενδοστοματικές (χωρίς ουλές στο πρόσωπο). Οι γνάθοι μετακινούνται στην επιθυμητή προ-σχεδιασμένη θέση και στερεώνονται χρησιμοποιώντας μικροπλάκες τιτάνιου και βίδες.

Αναμένεται να παραμείνετε στο νοσοκομείο για 1-2 ημέρες μετά την επέμβαση. Η πλήρης ανάρρωση συνήθως διαρκεί 3-4 εβδομάδες.

Τελική ορθοδοντική θεραπεία

Μετά τη χειρουργική επέμβαση, ο ορθοδοντικός θα πραγματοποιήσει τυχόν απαιτούμενες προσαρμογές στην ευθυγράμμιση των δοντιών. Η διάρκεια της ορθοδοντικής θεραπείας που απαιτείται εξαρτάται από το βαθμό της προ-χειρουργικής ορθοδοντικής προετοιμασίας.

Πιθανοί κίνδυνοι – επιπλοκές

Όπως και κάθε άλλη χειρουργική επέμβαση, η ορθογναθική χειρουργική έχει δυνητικούς κινδύνους. Ο χειρουργός σας θα συζητήσει αυτούς τους κινδύνους πριν από την επέμβαση, ώστε να μπορέσετε να δώσετε την πληροφορημένη συγκατάθεση σας για το χειρουργείο, ζυγίζοντας τα πιθανά οφέλη της επέμβασης έναντι των κινδύνων. Οι πιο συνηθισμένοι κίνδυνοι είναι:

  • Βλάβη νεύρων: Το κάτω φατνιακό νεύρο ταξιδεύει εντός της κατω γνάθου και το υποκόγχιο νεύρο βρίσκεται πολύ κοντά στην περιοχή της τομής της άνω γνάθου. Αυτά τα νεύρα μπορεί να τραυματιστούν κατά τη διάρκεια της ορθογναθικής χειρουργικής. Αυτό θα εκδηωθεί ως παραισθησία/αναισθησία των χειλιών, του πηγουνιού , των μάγουλων, των ούλων και των δοντιών. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό είναι προσωρινό και η αισθητικότητα επιστρέφει εντός λίγων εβδομάδων. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να είναι μακροχρόνιο ή μόνιμο.
  • Αιμορραγία
  • Λοίμωξη
  • Βλάβη στα δόντια
  • Υποτροπή: Ορισμένες μετακινήσεις των γνάθων είναι πιο σταθερές από άλλες. Σπάνια, είναι δυνατόν τα δόντια και οι γνάθοι να τείνουν να επιστρέψουν προς την αρχική τους θέση, κυρίως λόγω της τάσης των μυών και της σύσπασης των υπερώιων μαλακών ιστών. Ενδέχεται να χρειαστεί η χρήση ορθοδοντικής (retainers).

Εάν έχετε οποιεσδήποτε επιπλοκές ή ανησυχίες σχετικά με την ορθογναθική χειρουργική, είναι σημαντικό να συζητήσετε αυτά τα θέματα με τον χειρουργό σας για να λάβετε την καλύτερη δυνατή φροντίδα και καθοδήγηση στη διάρκεια της θεραπείας σας.

Useful links