Γενικές Πληροφορίες για τον Καρκίνο των Σιελογόνων Αδένων
- Ο καρκίνος των σιελογόνων αδένων δημιουργείται από επιθηλιακά κύτταρα των μείζονων και ελάσσονων σιελογόνων αδένων.
- Η προηγούμενη έκθεση σε ακτινοβολία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σιελογόνων αδένων.
- Συνήθως, ο καρκίνος των σιελογόνων αδένων εμφανίζεται ως ένας όγκος.
Ο καρκίνος των σιελογόνων αδένων είναι μια σπάνια ασθένεια κατά την οποία καρκινικά κύτταρα προκύπτουν από επιθηλιακά κύτταρα των μείζονων και ελάσσονων σιελογόνων αδένων.
Οι σιελογόνοι αδένες παράγουν σάλιο το οποίο εκκρίνεται στο στόμα. Υπάρχουν 3 ζεύγη μείζονων σιελογόνων αδένων:
- Παρωτίδες: Οι παρωτίδες είναι οι μεγαλύτεροι μείζονες σιελογόνοι αδένες και βρίσκονται ακριβώς μπροστά και κάτω από το αυτί.
- Υπογλώσσιοι σιελογόνοι αδένες: Αυτοί βρίσκονται κάτω από τη γλώσσα στο έδαφος του στόματος.
- Υπογνάθιοι σιελογόνοι αδένες: Αυτοί οι αδένες βρίσκονται κάτω από τη γνάθο, στο υπογνάθιο τρίγωνο.
Υπάρχουν επίσης εκατοντάδες ελάσσονες (μικροί) σιελογόνοι αδένες που βρίσκονται σε πολλές περιοχές του στόματος, της μύτης και του φάρυγγα.
Οι περισσότεροι όγκοι των σιελογόνων αδένων είναι καλοήθεις.
Η προηγούμενη έκθεση σε ακτινοβολία μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σιελογόνων αδένων.
Οι περισσότεροι κακοήθεις όγκοι σιελογόνων αδένων δεν έχουν σαφή αιτιολογία.
Οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου στους σιελογόνους αδένες είναι:
- Ηλικία.
- Προηγούμενη ακτινοθεραπεία στην κεφαλή & τράχηλο.
- Πολυετής παρουσία ενός καλοήθους όγκου που ονομάζεται πλειόμορφο αδένωμα (PSA) το οποίο μπορεί να παρουσιάσει κακοήθη εξαλλαγή.
Συνήθως, ο καρκίνος των σιελογόνων αδένων εμφανίζεται ως ένας ασυμπτωματικός όγκος.
Ο καρκίνος των σιελογόνων αδένων είναι συνήθως ασυμπτωματικός. Μπορεί να ανιχνευθεί κατά τη διάρκεια ενός ιατρικού/οδοντιατρικού ελέγχου ρουτίνας.
Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας εάν έχετε οποιοδήποτε από τα παρακάτω:
- Όγκος (συνήθως χωρίς πόνο) στην περιοχή του αυτιού, του μάγουλου, κάτω από την γνάθο, ή στο έδαφος του στόματος.
- Δυσκολία στο άνοιγμα του στόματος.
- Αδυναμία στο πρόσωπο (Παράλυση Προσωπικού νεύρου).
- Επίμονος πόνος στο πρόσωπο που δεν υποχωρεί.
Κλινική Εξέταση, Διάγνωση, Απεικονιστικός Έλεγχος
- Κλινική εξέταση του στόματος: Ο χειρουργός σας θα σας ρωτήσει για τις κοινωνικές σας συνήθειες (κάπνισμα και ποτό) και θα πάρει ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό. Θα εξετάσει τα χείλη και τη στοματική κοιλότητα ψάχνοντας για οποιεσδήποτε ύποπτες περιοχές. Ο χειρουργός θα εξετάσει προσεκτικά και θα ψηλαφήσει το σύνολο του στόματος με ένα γάντι και θα εξετάσει τη στοματική κοιλότητα με έναν καθρέπτη και καλό φωτισμό. Θα εξετάσει επίσης τον τράχηλο για παρουσία διογκωμένων λεμφαδένων. Ο χειρουργός θα ψηλαφήσει οποιουσδήποτε όγκους που σχετίζονται με τους σιελογόνους αδένες. Θα εξετάσει επίσης τη λειτουργία του προσωπικού νεύρου παρατηρώντας αν μπορείτε να σηκώσετε τα φρύδια σας, να σφυρίξετε, να κλείσετε τα μάτια σας σφιχτά και να φουσκώσετε τα μάγουλά σας.
- Βιοψία: Αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική εξέταση σε ασθενείς με υποψία καρκίνου. Ο χειρουργός σας θα πάρει ένα δείγμα από την ύποπτη περιοχή, συνήθως υπό τοπική αναισθησία, και θα το στείλει να εξεταστεί στο μικροσκόπιο από τον ιστοπαθολόγο.
- Βιοψία Λεπτής Βελόνας (FNA): Αυτή είναι μια μορφή βιοψίας, αλλά αντί για δείγμα ιστού, ο χειρουργός (ή ο ακτινολόγος) λαμβάνει μερικά κύτταρα με τη βοήθεια μιας σύριγγας και μιας βελόνας. Αυτή η εξέταση είναι ζωτικής σημασίας στην περίπτωση όγκων των σιελογόνων αδένων. Τα κύτταρα εξετάζονται κάτω από το μικροσκόπιο για να διαπιστωθεί εάν είναι ανώμαλα.
- Βιοψία core / true-cut: Αυτή είναι παρόμοια με το FNA, αλλά αντί για βελόνα, χρησιμοποιείται ένα πιστόλι βιοψίας, το οποίο παίρνει περισσότερο ιστό και επιτρέπει πιο ασφαλή ιστολογική διάγνωση.
- MRI (Μαγνητική Τομογραφία) F12: Απεικονιστική τεχνική που χρησιμοποιεί μαγνήτη, ραδιοκύματα και έναν υπολογιστή για να δημιουργήσει μια σειρά λεπτομερών εικόνων του σώματος. Η Μαγνητική Τομογραφία κεφαλής & τραχήλου χρειάζεται για την σταδιοποίηση του καρκίνου.
- CT (Αξονική Τομογραφία): Ο αξονικός τομογράφος δημιουργεί μια σειρά λεπτομερών εικόνων του σώματος, οι οποίες λαμβάνονται από διάφορες γωνίες. Η αξονική τομογραφία του θώρακα χρειάζεται για την σταδιοποίηση του καρκίνου, κυρίως για να εντοπίσει περιοδικές ή/και απομακρυσμένες μεταστάσεις (λ.χ., στον πνεύμονα).
Προγνωστικοί Παράγοντες
Η πρόγνωση (πιθανότητα θεραπείας, ίασης και ανάρρωσης) εξαρτάται από τα ακόλουθα:
- Στάδιο του καρκίνου
- Περιοχή του καρκίνου
Τον τύπο του καρκίνου (πώς φαίνεται κάτω από το μικροσκόπιο)
- Εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί (μεταστάσεις).
Σταδιοποίηση του καρκίνου των σιελογόνων αδένων (https://user-vvhbxcd.cld.bz/Quick-Reference-Guide-to-TNM-Staging-of-Head-and-Neck-Cancer-and-Neck-Dissection-Classification/2/)
ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
- Αφού διαγνωστεί ο καρκίνος του στόματος (θετική βιοψία), γίνονται εξετάσεις για να διαπιστωθεί αν τα καρκινικά κύτταρα έχουν εξαπλωθεί στον τράχηλο ή σε άλλα μέρη του σώματος.
- Υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους ο καρκίνος εξαπλώνεται στο σώμα.
- Ο καρκίνος μπορεί να εξαπλωθεί από το μέρος όπου ξεκίνησε σε άλλα μέρη του σώματος.
- Ο καρκίνος του στόματος κατατάσσεται στα ακόλουθα στάδια:
- o Στάδιο 0 (Καρκίνος in Situ)
- o Στάδιο Ι
- o Στάδιο ΙΙ
- o Στάδιο ΙΙΙ
- o Στάδιο ΙV
Ο τρόπος με τον οποίο σταδιοποιείται ο καρκίνος του στόματος είναι πολύπλοκος – ο χειρουργός σας θα εξηγήσει το κλινικό στάδιο και τις συνέπειές του αφού ολοκληρωθούν όλες οι εξετάσεις.
Η διαδικασία που χρησιμοποιείται για να διαπιστωθεί εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος ονομάζεται σταδιοποίηση. Η σταδιοποίηση καθοδηγεί τη λήψη αποφάσεων και τη θεραπεία.
Υπάρχουν τρεις κύριοι τρόποι με τους οποίους ο καρκίνος εξαπλώνεται στο σώμα.
Ο καρκίνος μπορεί να εξαπλωθεί μέσω συνέχειας ιστού, μεσω του λεμφικού συστήματος και αιματογενώς:
- Συνέχεια Ιστού. Ο καρκίνος εξαπλώνεται από το μέρος όπου ξεκίνησε σε κοντινές περιοχές.
- Λεμφικό σύστημα. Ο καρκίνος εξαπλώνεται στους λεμφαδένες (στον λαιμό στην περίπτωση του καρκίνου του στόματος).
- Αιματογενώς. Ο καρκίνος εξαπλώνεται από το μέρος όπου ξεκίνησε με την είσοδό του στα αιμοφόρα αγγεία. Ο καρκίνος ταξιδεύει μέσω των αιμοφόρων αγγείων σε άλλα μέρη του σώματος (απομακρυσμένες μεταστάσεις).
Όταν ο καρκίνος εξαπλώνεται σε άλλο μέρος του σώματος, αυτό ονομάζεται μετάσταση.
Θεραπεία
- Η θεραπεία πρώτης γραμμής για τον καρκίνο των σιελογόνων αδένων είναι η χειρουργική επέμβαση.
- Οι όγκοι των ελάσσονων σιελογόνων αδένων στο στόμα αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο όπως ο καρκίνος του στόματος (δείτε το κεφάλαιο)
- Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται ως υποστηρικτική θεραπεία (adjuvant) μετά το χειρουργείο σε επιλεγμένες περιπτώσεις
Οι ασθενείς με καρκίνο σιελογόνων αδένων πρέπει να αντιμετωπίζονται από μια εξειδικευμένη ομάδα με εμπειρία στη θεραπεία του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου.
Θεραπευτικές Επιλογές
- Χειρουργική επέμβαση (θεραπεία πρώτης γραμμής)
- Ακτινοθεραπεία (υποστηρικτική – adjuvant)
Η θεραπεία του καρκίνου των σιελογόνων αδένων είναι δύσκολη, πολύπλοκη και έχει μακροχρόνιες συνέπειες.
- Ενδεχομένως να χρειαστούν εξετάσεις μακροχρόνιας παρακολούθησης.
Οι ασθενείς με καρκίνο σιελογόνων αδένων πρέπει να αντιμετωπίζονται από μια εξειδικευμένη ομάδα με εμπειρία στη θεραπεία του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου.
Ο ειδικός χειρουργός κεφαλής & τραχήλου, ο οποίος θα καθοδηγήσει την ομάδα για εσάς, θα ηγηθεί της θεραπείας σας. Το πρόσωπο είναι το κέντρο και ο καθρέπτης της ψυχής, και η λειτουργικότητα του προσώπου και των μυών της έκφρασης είναι υψίστης σημασίας. Απαιτείται ομαδική προσέγγιση για να αντιμετωπιστούν οι πιθανές παρενέργειες της θεραπείας.
Η ομάδα περιλαμβάνει συνήθως:
- Χειρουργό κεφαλής & τραχήλου (εκτομή του όγκου και αποκατάσταση των χειρουργικών ελλειμάτων)
- Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος
- Λογοθεραπευτής
- Διαιτολόγος
- Ιστοπαθολόγος
- Ακτινολόγος
- Ειδική Νοσοκόμα (Cancer Nurse Specialist)
Χειρουργική Επέμβαση
- Η χειρουργική επέμβαση (αφαίρεση του καρκίνου με χειρουργική επέμβαση) είναι η πρώτη γραμμή θεραπείας για τον καρκίνο των παρωτίδων. Οι πιο συχνές χειρουργικές επεμβάσεις παρουσιάζονται πιο κάτω:
- Παρωτιδεκτομή (Επιπολής, Ολική, Ριζική): Αυτή η διαδικασία αφαιρεί τον καρκίνο από την παρωτίδα, μαζί με υγιές παρωτιδικό ιστό. Ανάλογα με τον βαθμό επέκτασης του όγκου, ο χειρουργός μπορεί να αφαιρέσει το επιφανειακό μέρος της παρωτιδας (επιπολής παρωτιδεκτομή), όλη την παρωτίδα (Ολική παρωτιδεκτομή) ή όλη την παρωτίδα και τις γύρω δομές (ριζική παρωτιδεκτομή). Καταβάλλονται κάθε προσπάθεια διατήρησης του προσωπικού νεύρου το οποίο διατρέχει μέσα από το παρέγχυμα της παρωτίδας. Κάποιες φορές είναι απαραίτητη η εκτομή του νεύρου ώστε να επιτευχθεί ασφαλής εκτομή του όγκου με ελεύθερα χειρουργικά όρια. Σε αυτή την περίπτωση επιβάλλεται η αποκατάσταση του νεύρου με νευρικό μόσχευμα και τεχνικές μικροχειρουργικής.
- Τραχηλικός λεμφαδενικός καθαρισμός : Αφαίρεση των λεμφαδένων στον λαιμό. Αυτό γίνεται όταν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί ή έχει υψηλή πιθανότητα να έχει εξαπλωθεί σε μικροσκοπικό επίπεδο. Η επέμβαση αυτή παρέχει επίσης πρόσβαση στα αιμοφόρα αγγεία του τραχήλου που θα χρησιμοποιηθούν σαν δότρια αγγεία για τη μικροαγγειακή αποκατάσταση με ελεύθερους κρημνούς.
- Αποκατάσταση: Σε περιπτώσεις όπου η αφαίρεση του καρκίνου των σιελογόνων αδένων περιλαμβάνει γύρω δομές (δέρμα, οστό, βλεννογόνο της στοματικής κοιλότητας) ο χειρουργός σας θα συζητήσει μαζί σας τις επιλογές αποκατάστασης του χειρουργικού ελλείματος. Αυτό είναι ένα υψηλά απαιτητικό και πολύ σημαντικό μέρος της θεραπείας του καρκίνου σας. Το έλλειμμα που δημιουργείται από την αφαίρεση του όγκου πρέπει να αποκατασταθεί ώστε να επιτευχθεί η βέλτιστη δυνατή εμφάνιση και η λειτουργία και να μειωθεί ο κίνδυνος πιθανών παρενεργειών και επιπλοκών. Η κορυφαία μορφή αποκατάστασης είναι η χρήση μικροαγγειακών ελεύθερων κρημνών (ο χειρουργός παίρνει ιστό – δέρμα, μυς, οστό – από άλλα μέρη του σώματος των ασθενών, διατηρώντας τα αιμοφόρα αγγεία. Ακολούθως τα αιμοφόρα αγγεία του κρημνού ενώνονται με μικροαγγειακές χειρουργικές τεχνικές με δότρια αγγεία στο λαιμό του ασθενούς. Αυτό ονομάζεται μικροαγγειακή χειρουργική και γίνεται με τη βοήθεια μικροσκοπίου). Αυτού του είδους η θεραπεία πρέπει να είναι το ελάχιστο που θα αναμένατε από τον εξειδικευμένο χειρουργό κεφαλής & τραχήλου.
Ακτινοθεραπεία
Η ακτινοθεραπεία είναι ένας τρόπος θεραπείας του καρκίνου που χρησιμοποιεί ακτινοβολία υψηλής ενέργειας για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα ή να τα εμποδίσει από τον αναπαραγωγή. Συνήθως δίνεται μετά τη χειρουργική επέμβαση, ανάλογα με συγκεκριμένες ενδείξεις, και ονομάζεται υποστηρικτική (adjuvant). Η χημειοθεραπεία (σε αντίθεση με άλλες μορφές καρκίνου κεφαλής & τραχήλου), δεν φαίνεται να βοηθάει στον καρκίνο των σιελογόνων αδένων και χρησιμοποιείται σπάνια.
Συνέπειες Θεραπείας
Η θεραπεία του καρκίνου των σιελογόνων αδένων είναι δύσκολη και μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα παρενέργειες που θα αλλάξουν τη ζωή σας. Ο εξειδικευμένος χειρουργός κεφαλής & τραχήλου που σας παρακολουθεί θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει αυτές τις παρενέργειες όποτε είναι δυνατόν
- Ξηροστομία
- Δυσκολίες στην ομιλία
- Δυσκολίες στον κατάποση (ενδεχομένως να απαιτηθεί διατροφικός σωλήνας)
- Αλλαγές στην εμφάνιση
- Απώλεια βάρους
- Λοίμωξη
- Λεμφοίδημα
- Χρόνιος πόνος
- Οστεοακτινοονεκρωση (ORN)
- Δυσλειτουργία του ώμου
- Παράλυση προσωπικού νεύρου
- Αλλαγές στη γεύση
- Υποτροπή του καρκίνου