Γενικές πληροφορίες για τον Καρκίνο Τραχήλου Αγνώστου Πρωτοπαθούς Εστίας
- Ο καρκίνος τραχήλου αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας είναι μια κακοήθης ασθένεια που εντοπίζεται στους λεμφαδένες του τραχήλου, χωρίς να είναι γνωστό από πού προήλθε αρχικά ο καρκίνος.
- Τα σημεία και συμπτώματα είναι συνήθως ένας ανώδυνος διογκωμένος τραχηλικός λεμφαδένας.
- Χρειάζονται διαγνωστικές εξετάσεις για να επιβεβαιωθεί ότι ο τραχηλικός λεμφαδένας είναι μεταστατικός και επιπλέον διαγνωστικές εξετάσεις για να εντοπιστεί η πρωτοπαθής εστία.
Ο καρκίνος μπορεί να ξεκινήσει σε κύτταρα οπουδήποτε στο σώμα και να εξαπλωθεί είτε αιματογενώς είτε μέσω ή του λεμφικού συστήματος σε άλλα μέρη του σώματος. Όταν το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα εξαπλώνεται στους λεμφαδένες του τραχήλου, ονομάζεται μεταστατικό ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα του τραχήλου. Ο χειρουργός Κεφαλής & Τραχήλου θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να την πρωτοπαθή εστία, διότι αυτό θα καθορίσει την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Μερικές φορές, η πρωτοπαθής εστία δεν μπορεί να βρεθεί. Σε αυτήν την περίπτωση, ονομάζεται καρκίνος αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας. Σε πολλές περιπτώσεις, η πρωτοπαθής εστία δεν βρίσκεται ποτέ.
Κλινική Εικόνα
Δείτε τον χειρουργό σας για οποιονδήποτε διογκωμένο λεμφαδένα στον τράχηλο. Ο κίνδυνος αυξάνεται αν είστε άνω των 40 ετών, ο διογκωμένος λεμφαδένας επιμένει πέραν των 2-3 εβδομάδων, ή/και αν έχετε πόνο στο αυτί/τον τράχηλο.
Κλινική Εξέταση, Διαγνωστικές Εξετάσεις
- Κλινική εξέταση και ιστορικό: Ο χειρουργός σας θα σας ρωτήσει για τις κοινωνικές σας συνήθειες (κάπνισμα και ποτό) και θα πάρει ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό. Θα εξετάσει τα χείλη και τη στοματική κοιλότητα ψάχνοντας για οποιεσδήποτε ύποπτες περιοχές. Ο χειρουργός θα εξετάσει προσεκτικά και θα ψηλαφήσει το σύνολο του στόματος με ένα γάντι και θα εξετάσει τη στοματική κοιλότητα με έναν καθρέπτη και καλό φωτισμό. Θα εξετάσει επίσης τον τράχηλο και θα ψηλαφήσει τους διογκωμένους τραχηλικούς λεμφαδένες.
- Ενδοσκόπιο Οπτικής Ίνας: Αυτή η εξέταση είναι εξαιρετικά σημαντική. Ο χειρουργός σας θα εισάγει ένα λεπτό σωληνάκι-κάμερα μέσα από τη μύτη σας για να εξετάσει τον ρινοφάρυγγα, τον στοματοφάρυγγα, τη βάση της γλώσσας και τον λάρυγγα.
- Βιοψία Λεπτής Βελόνας (FNA): Αυτή είναι μια μορφή βιοψίας, αλλά αντί για δείγμα ιστού, ο χειρουργός (ή ο ακτινολόγος) λαμβάνει μερικά κύτταρα με τη βοήθεια μιας σύριγγας και μιας βελόνας. Αυτό χρειάζεται για να επιβεβαιώσει ότι οι τραχηλικοί λεμφαδένες είναι μεταστατικοί. Τα κύτταρα εξετάζονται κάτω από το μικροσκόπιο για να διαπιστωθεί εάν είναι ανώμαλα/καρκινικα.
- MRI (Μαγνητική Τομογραφία): Απεικονιστική τεχνική που χρησιμοποιεί μαγνήτη, ραδιοκύματα και έναν υπολογιστή για να δημιουργήσει μια σειρά λεπτομερών εικόνων του σώματος. Το MRI κεφαλής & τραχήλου είναι διαγνωστική εξέταση πρώτης γραμμής στην προσπάθεια εντοπισμού της πρωτοπαθούς εστίας.
- CT (Αξονική Τομογραφία): Ο αξονικός τομογράφος δημιουργεί μια σειρά λεπτομερών εικόνων του σώματος, οι οποίες λαμβάνονται από διάφορες γωνίες. Η αξονική τομογραφία του θώρακα χρειάζεται για την σταδιοποίηση του καρκίνου, κυρίως για να εντοπίσει περιοδικές ή/και απομακρυσμένες μεταστάσεις (λ.χ., στον πνεύμονα). Στην περίπτωση καρκίνου τραχήλου αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας η αξονική τομογραφία μπορεί να αναδείξει αυτή την εστία σε άλλα μέρη του σώματος (π.χ. πνεύμονες).
- PET scan (αξονική τομογραφία με ποζιτρόνια): Αυτή η απεικονιστική εξέταση χρησιμοποιείται για την εντόπιση κακοήθων όγκων στο σώμα που δεν είναι ορατοί με τις υπόλοιπες απεικονιστικές τεχνικές. Ένα μικρό ποσό ραδιοσεσημασμένης – ραδιενεργής γλυκόζης (ζάχαρης) ενίεται ενδοφλεβίως. Στη συνέχεια, το PET λαμβάνει εικόνα από το σημείο όπου τα κύτταρα καταναλώνουν γλυκόζη. Οι κακοήθεις όγκοι φαίνονται πιο φωτεινοί στην εικόνα επειδή είναι πιο ενεργοί και καταναλώνουν περισσότερη γλυκόζη από ό,τι τα κανονικά κύτταρα. Το PET είναι ιδιαίτερα χρήσιμο σε περιπτώσεις καρκίνου τραχήλου αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας επειδή συνήθως η πρωτοπαθής εστία είναι πολύ μικρή (και συνήθως κρυμμένη στη βάση της γλώσσας ή στις αμυγδαλές).
- Εξέταση υπό γενική αναισθησία (EUA): Ο χειρουργός θα εξετάσει ενδελεχώς τις περιοχές του στόματος, φάρυγγα και λάρυγγα και θα πάρει δείγματα από ύποπτες περιοχές. Καποιες φορές (ιδίως σε περιπτώσεις καρκίνου τραχήλου αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας), ο χειρουργός μπορεί να χρειαστεί να πάρει δείγματα από τη βάση της γλώσσας και να αφαιρέσει τις αμυγδαλές σας, ακόμη κι αν φαίνονται κανονικές, διότι η πρωτοπαθής εστία μπορεί να είναι πολύ μικρή και κρυμμένη σε αυτές τις περιοχές.
- Εξετάσεις για Ιό Epstein-Barr (EBV) και ιό ανθρώπινου θηλωμάτων (HPV): Αυτές οι εξετάσεις ελέγχουν τα κύτταρα σε ένα δείγμα ιστού για το DNA του EBV και του HPV. Αυτό είναι σημαντικό, διότι η πλειονότητα των καρκίνων τραχήλου αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας προέρχεται από τον στοματοφάρυγγα (και οι περισσότεροι είναι σχετιζόμενοι με το HPV) ή τον ρινοφάρυγγα (και οι περισσότεροι είναι σχετιζόμενοι με το EBV).
Προγνωστικοί Παράγοντες
Η πρόγνωση (πιθανότητα θεραπείας, ίασης και ανάρρωσης) εξαρτάται από τα ακόλουθα:
- Εάν ο καρκίνος συσχετίζεται με τον ιό HPV
- Εάν ο ασθενής είναι/ήταν καπνιστής
- Το στάδιο του καρκίνου
- Εάν εντοπιστεί η πρωτοπαθής εστία ή όχι
Οι επιλογές θεραπείας εξαρτώνται από τα ακόλουθα:
- Το στάδιο του καρκίνου.
- Εάν η πρωτοπαθής εστία βρίσκεται κατά πάσα πιθανότητα στην περιοχή του κεφαλής και του τραχήλου
- Από τη γενική υγεία του ασθενή.
Σταδιοποίηση του καρκίνου αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας
- Εάν η πρωτοπαθής εστία δεν εντοπιστεί παρά τις διαγνωστικές εξετάσεις, τότε το T-στάδιο είναι T0
- Το N-στάδιο (που υποδηλώνει την μετάσταση στους τραχηλικού λεμφαδένες) καταγράφεται όπως σε οποιονδήποτε άλλο καρκίνο κεφαλής και τραχήλου
Υπάρχουν τρεις κύριοι τρόποι με τους οποίους ο καρκίνος εξαπλώνεται στο σώμα.
Ο καρκίνος μπορεί να εξαπλωθεί μέσω συνέχειας ιστού, μεσω του λεμφικού συστήματος και αιματογενώς:
- Συνέχεια Ιστού. Ο καρκίνος εξαπλώνεται από το μέρος όπου ξεκίνησε σε κοντινές περιοχές.
- Λεμφικό σύστημα. Ο καρκίνος εξαπλώνεται στους λεμφαδένες (στον λαιμό στην περίπτωση του καρκίνου του στόματος).
- Αιματογενώς. Ο καρκίνος εξαπλώνεται από το μέρος όπου ξεκίνησε με την είσοδό του στα αιμοφόρα αγγεία. Ο καρκίνος ταξιδεύει μέσω των αιμοφόρων αγγείων σε άλλα μέρη του σώματος (απομακρυσμένες μεταστάσεις).
Όταν ο καρκίνος εξαπλώνεται σε άλλο μέρος του σώματος, αυτό ονομάζεται μετάσταση.
Θεραπεία
- Εάν εντοπιστεί η πρωτοπαθής εστία, τότε η θεραπεία ακολουθεί τις αρχές της θεραπείας του καρκίνου της πρωτοπαθούς εστίας
- Εάν πρωτοπαθής εστία δεν εντοπιστεί, τότε η θεραπεία στοχεύει τον τράχηλο και, κατά περίπτωση, τις περιοχές που είναι πιο πιθανό να κρύβουν την άγνωστη πρωτοπαθή εστία (π.χ. στοματοροφάρυγγας, ιδίως στις περιπτώσεις του HPV-σχετιζόμενου καρκίνου του τραχήλου)
- Τραχηλικός λεμφαδενικός καθαρισμός : Αφαίρεση των λεμφαδένων στον λαιμό. Αυτή η χειρουργική επέμβαση είναι η θεραπεία πρώτης γραμμής στις περιπτώσεις καρκίνου τραχήλου αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας
- Ακτινοθεραπεία με ή χωρίς χημειοθεραπεία χρησιμοποιείται ως επικουρική/υποβοηθητική θεραπεία μετά τη χειρουργική επέμβαση (τόσο στον τράχηλο όσο και στις περιοχές που κατά πάσα πιθανότητα κρύβουν την πρωτοπαθή εστία.
- Η θεραπεία για τον καρκίνου τραχήλου αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας είναι δύσκολη, πολύπλοκη και μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες παρενέργειες.
- Ενδεχομένως να χρειαστούν εξετάσεις μακροχρόνιας παρακολούθησης.
Οι ασθενείς με καρκίνο τραχήλου αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας πρέπει να αντιμετωπίζονται από μια εξειδικευμένη ομάδα με εμπειρία στη θεραπεία του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου.
Ο ειδικός χειρουργός κεφαλής & τραχήλου, ο οποίος θα καθοδηγήσει την ομάδα για εσάς, θα ηγηθεί της θεραπείας σας. Το στόμα, ο λαιμός και το πρόσωπο είναι ζωτικές περιοχές για την μάσηση, την κατάποση, την ομιλία, την ομορφιά/αισθητική και τη ψυχολογία. Το πρόσωπο είναι το κέντρο και ο καθρέπτης της ψυχής Απαιτείται ομαδική προσέγγιση για να αντιμετωπιστούν οι πιθανές παρενέργειες της θεραπείας.
Η ομάδα περιλαμβάνει συνήθως:
- Χειρουργό κεφαλής & τραχήλου (εκτομή του όγκου και αποκατάσταση των χειρουργικών ελλειμάτων)
- Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος
- Λογοθεραπευτής
- Διαιτολόγος
- Ιστοπαθολόγος
- Ακτινολόγος
- ΩΡΛ
- Ειδική Νοσοκόμα (Cancer Nurse Specialist)
Χειρουργική Επέμβαση
Τραχηλικός λεμφαδενικός καθαρισμός Αυτό επιτρέπει τον περαιτέρω χαρακτηρισμό του όγκου με ιστολογική εξέταση, μειώνει τη μάζα της νόσου και επιτρέπει στη ακτινοθεραπεία να λειτουργήσει καλύτερα σε μικροσκοπικό επίπεδο
Ακτινοθεραπεία
Η ακτινοθεραπεία είναι ένας τρόπος θεραπείας του καρκίνου που χρησιμοποιεί ακτινοβολία υψηλής ενέργειας για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα ή να τα εμποδίσει από τον αναπαραγωγή. Συνήθως δίνεται μετά τη χειρουργική επέμβαση, ανάλογα με συγκεκριμένες ενδείξεις, και ονομάζεται υποστηρικτική (adjuvant). Περιστασιακά, στην περίπτωση διηθημένων χειρουργικών ορίων εκτομής ή εάν υπάρχουν λεμφαδένες τραχήλου με με εξωκαπσική διήθηση/εξάπλωση (ECS), θα δοθεί ακτινοθεραπεία σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της ακτινοθεραπείας. Για τον καρκίνο τραχήλου αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας η ακτινοθεραπεία δίνεται επίσης σε μειωμένη δόση στις περιοχές που είναι πιο πιθανό να κρύβουν την πρωτοπαθή εστία (π.χ. στοματοφάρυγγα – βάση της γλώσσας και αμυγδαλές)
Συνέπειες Θεραπείας
Η θεραπεία του καρκίνου τραχήλου αγνώστου πρωτοπαθούς εστίας είναι δύσκολη και μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα παρενέργειες που θα αλλάξουν τη ζωή σας. Ο εξειδικευμένος χειρουργός κεφαλής & τραχήλου που σας παρακολουθεί θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει αυτές τις παρενέργειες όποτε είναι δυνατόν
- Ξηροστομία
- Δυσκολίες στην ομιλία
- Δυσκολίες στον κατάποση (ενδεχομένως να απαιτηθεί διατροφικός σωλήνας)
- Αλλαγές στην εμφάνιση
- Απώλεια βάρους
- Λοίμωξη
- Λεμφοίδημα
- Χρόνιος πόνος
- Οστεοακτινοονεκρωση (ORN)
- Δυσλειτουργία του ώμου
- Αλλαγές στη γεύση
- Υποτροπή του καρκίνου