Καρκίνος του Στόματος (Στοματική Κοιλότητα / Χείλος)

• Ο καρκίνος του στόματος είναι μια νόσος στην οποία κακοήθη (καρκινικά) κύτταρα δημιουργούνται στον βλεννογόνο του στόματος.
• Οι περισσότεροι καρκίνοι του στόματος προκαλούνται από το κάπνισμα και το αλκοόλ.
• Οι καρκίνοι της στοματικής κοιλότητας του χείλους συχνά παρουσιάζονται με έλκος στα χείλη ή στο στόμα. Ωστόσο, μπορεί να παρουσιαστούν και με πιο αθώο τρόπο, όπως για παράδειγμα μια περιοχή λευκοπλακίας.
• Η κλινική εξέταση συνήθως αποκαλύπτει τη νόσο. Η βιοψία την επιβεβαιώνει και οι ακτινολογικές εξετάσεις χρησιμοποιούνται για την σταδιοποίηση της νόσου.
• Ορισμένοι παράγοντες επηρεάζουν την πρόγνωση (πιθανότητα θεραπείας και ίασης), καθώς και τις επιλογές θεραπείας.

Βασική Ανατομία

Ανατομία μυών Τραχήλου

Η στοματική κοιλότητα περιλαμβάνει τα ακόλουθα:

• Τα εμπρόσθια δύο τριτημόρια της γλώσσας
• Τα ούλα
• Ο παρειακός βλεννογόνος (η επένδυση των εσωτερικών επιφανειών των μάγουλων)
• Το έδαφος του στόματος
• Την σκληρή υπερώα
• Τις γνάθους και τις φατνιακές αποφύσεις μαζί με τα δόντια
• Το οπισθογόμφιο τρίγωνο (τη μικρή περιοχή πίσω από τους γομφίους της κάτω γνάθου)

Οι περισσότεροι καρκίνοι του στόματος κοιλότητας είναι ακανθοκυτταρικά (πλακώδη) καρκινώματα (προέρχονται από τα επίπεδα/πλακώδη κύτταρα που επενδύουν τον στοματικό βλεννογόνο).

Παράγοντες Κινδύνου

Οτιδήποτε αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου ονομάζεται παράγοντας κινδύνου. Το να έχετε έναν παράγοντα κινδύνου δεν σημαίνει ότι θα αναπτύξετε καρκίνο. Το να μην έχετε παράγοντες κινδύνου δεν σημαίνει ότι δεν θα αναπτύξετε καρκίνο.

• Κάπνισμα (κάθε μορφή: τσιγάρα, πίπα, ναργιλές)
• Υπερβολική χρήση αλκοόλ
• Μάσημα φύλλων καπνού ή ανάστροφο κάπνισμα (συνηθισμένο στην Ασία)
• Ορισμένες μορφές ομαλού λειχήνα του στόματος

Κλινική Εικόνα

Η πρόωρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας για την πρόγνωση, αποτελεσματική θεραπεία και ίαση. Συμβουλευτείτε τον Στοματικό & Γναθοπροσωπικό χειρουργό σας αν έχετε οποιοδήποτε από τα παρακάτω:

• Έλκος στο στόμα ή το χείλος που δεν επουλώνεται
• Όγκο στα χείλη ή τα ούλα ή στο στόμα
• Λευκή ή κόκκινη πλάκα στα ούλα, τη γλώσσα ή στον βλεννογόνο του στόματος
• Αιμορραγία, πόνο ή απώλεια αισθητικότητας στο χείλος ή το στόμα
• Πόνο στο αυτί
• Αλλαγή στη φωνή
• Δόντια με κινητικότητα ή οδοντοστοιχίες που πλέον δεν ταιριάζουν πια καλά
• Δυσκολίες στη μάσηση ή την κατάποση ή στη μετακίνηση της γλώσσας ή της γνάθου
• Πρήξιμο της γνάθου
• Πονόλαιμος ή αίσθηση ότι κάτι κολλάει στο λαιμό

Ορισμένες φορές, ο καρκίνος του στόματος μπορεί να είναι πλήρως ασυμπτωματικός και να ανακαλύπτεται κατά τη διάρκεια ενός οδοντιατρικού ελέγχου ρουτίνας.

Κλινική Εξέταση, Διάγνωση, Απεικονιστικός Έλεγχος

• Κλινική εξέταση του στόματος: Ο χειρουργός σας θα σας ρωτήσει για τις κοινωνικές σας συνήθειες (κάπνισμα και ποτό) και θα πάρει ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό. Θα εξετάσει τα χείλη και τη στοματική κοιλότητα ψάχνοντας για οποιεσδήποτε ύποπτες περιοχές. Ο χειρουργός θα εξετάσει προσεκτικά και θα ψηλαφήσει το σύνολο του στόματος με ένα γάντι και θα εξετάσει τη στοματική κοιλότητα με έναν καθρέφτη και καλό φωτισμό. Θα εξετάσει επίσης τον τράχηλο για παρουσία διογκωμένων λεμφαδένων.

• Ενδοσκόπιο Οπτικής Ίνας: Εάν είναι απαραίτητο, ο χειρουργός σας θα εισάγει ένα λεπτό σωληνάκι-κάμερα μέσα από τη μύτη σας για να εξετάσει τον ρινοφάρυγγα, τον στοματοφάρυγγα, τη βάση της γλώσσας και τον λάρυγγα.
• Βιοψία: Αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική εξέταση σε ασθενείς με υποψία καρκίνου. Ο χειρουργός σας θα πάρει ένα δείγμα από την ύποπτη περιοχή, συνήθως υπό τοπική αναισθησία, και θα το στείλει να εξεταστεί στο μικροσκόπιο από τον ιστοπαθολόγο.
• Βιοψία Λεπτής Βελόνας (FNA): Αυτή είναι μια μορφή βιοψίας, αλλά αντί για δείγμα ιστού, ο χειρουργός (ή ο ακτινολόγος) λαμβάνει μερικά κύτταρα με τη βοήθεια μιας σύριγγας και μιας βελόνας. Αυτό συνήθως χρειάζεται στην περίπτωση τραχηλικών λεμφαδένων. Τα κύτταρα εξετάζονται κάτω από το μικροσκόπιο για να διαπιστωθεί εάν είναι ανώμαλα.
• MRI (Μαγνητική Τομογραφία): Απεικονιστική τεχνική που χρησιμοποιεί μαγνήτη, ραδιοκύματα και έναν υπολογιστή για να δημιουργήσει μια σειρά λεπτομερών εικόνων του σώματος. Η Μαγνητική Τομογραφία κεφαλής & τραχήλου χρειάζεται για την σταδιοποίηση του καρκίνου.

• CT (Αξονική Τομογραφία): Ο αξονικός τομογράφος δημιουργεί μια σειρά λεπτομερών εικόνων του σώματος, οι οποίες λαμβάνονται από διάφορες γωνίες. Η αξονική τομογραφία του θώρακα χρειάζεται για την σταδιοποίηση του καρκίνου, κυρίως για να εντοπίσει περιοδικές ή/και απομακρυσμένες μεταστάσεις (λ.χ., στον πνεύμονα).

• PET scan (αξονική τομογραφία με ποζιτρόνια): Αυτή η απεικονιστική εξέταση χρησιμοποιείται για την εντόπιση κακοήθων όγκων στο σώμα που δεν είναι ορατοί με τις υπόλοιπες απεικονιστικές τεχνικές. Ένα μικρό ποσό ραδιοσεσημασμένης – ραδιενεργής γλυκόζης (ζάχαρης) ενίεται ενδοφλεβίως. Στη συνέχεια, το PET λαμβάνει εικόνα από το σημείο όπου τα κύτταρα καταναλώνουν γλυκόζη. Οι κακοήθεις όγκοι φαίνονται πιο φωτεινοί στην εικόνα επειδή είναι πιο ενεργοί και καταναλώνουν περισσότερη γλυκόζη από ό,τι τα κανονικά κύτταρα.

Προγνωστικοί Παράγοντες

Η πρόγνωση (πιθανότητα θεραπείας, ίασης και ανάρρωσης) εξαρτάται από τα ακόλουθα:

• Στάδιο του καρκίνου
• Περιοχή του καρκίνου
• Εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί (μεταστάσεις)

Για τους ασθενείς που καπνίζουν, οι πιθανότητες ίασης ανάρρωσης είναι καλύτερες αν σταματήσουν το κάπνισμα πριν από την έναρξη της θεραπείας.

Οι επιλογές θεραπείας εξαρτώνται από τα ακόλουθα:

• Στάδιο του καρκίνου
• Μέγεθος και περιοχή του όγκου
• Γενική υγεία του ασθενούς

Οι ασθενείς με προηγούμενο καρκίνο στόματος έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν δεύτερο καρκίνο στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου ή σύγχρονο/μετάχρονο καρκίνο στον πνεύμονα. Η συχνή και προσεκτική παρακολούθηση είναι σημαντική.

Σταδιοποίηση του καρκίνου του στόματος (https://user-vvhbxcd.cld.bz/Quick-Reference-Guide-to-TNM-Staging-of-Head-and-Neck-Cancer-and-Neck-Dissection-Classification/2/)

ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

• Αφού διαγνωστεί ο καρκίνος του στόματος (θετική βιοψία), γίνονται εξετάσεις για να διαπιστωθεί αν τα καρκινικά κύτταρα έχουν εξαπλωθεί στον τράχηλο ή σε άλλα μέρη του σώματος.
• Υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους ο καρκίνος εξαπλώνεται στο σώμα.
• Ο καρκίνος μπορεί να εξαπλωθεί από το μέρος όπου ξεκίνησε σε άλλα μέρη του σώματος.

Ο καρκίνος του στόματος κατατάσσεται στα ακόλουθα στάδια:

• Στάδιο 0 (Καρκίνος in Situ)
• Στάδιο Ι
• Στάδιο ΙΙ
• Στάδιο ΙΙΙ
• Στάδιο ΙV

Ο τρόπος με τον οποίο σταδιοποιείται ο καρκίνος του στόματος είναι πολύπλοκος – ο χειρουργός σας θα εξηγήσει το κλινικό στάδιο και τις συνέπειές του αφού ολοκληρωθούν όλες οι εξετάσεις.

Η διαδικασία που χρησιμοποιείται για να διαπιστωθεί εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος ονομάζεται σταδιοποίηση. Η σταδιοποίηση καθοδηγεί τη λήψη αποφάσεων και τη θεραπεία.

Υπάρχουν τρεις κύριοι τρόποι με τους οποίους ο καρκίνος εξαπλώνεται στο σώμα.

Ο καρκίνος μπορεί να εξαπλωθεί μέσω συνέχειας ιστού, μέσω του λεμφικού συστήματος και αιματογενώς:

• Συνέχεια Ιστού. Ο καρκίνος εξαπλώνεται από το μέρος όπου ξεκίνησε σε κοντινές περιοχές.
• Λεμφικό σύστημα. Ο καρκίνος εξαπλώνεται στους λεμφαδένες (στον λαιμό στην περίπτωση του καρκίνου του στόματος).

• Αιματογενώς. Ο καρκίνος εξαπλώνεται από το μέρος όπου ξεκίνησε με την είσοδό του στα αιμοφόρα αγγεία. Ο καρκίνος ταξιδεύει μέσω των αιμοφόρων αγγείων σε άλλα μέρη του σώματος (απομακρυσμένες μεταστάσεις).

Όταν ο καρκίνος εξαπλώνεται σε άλλο μέρος του σώματος, αυτό ονομάζεται μετάσταση.

Θεραπεία

• Η πρώτη και βασική θεραπεία του καρκίνου του στόματος είναι η χειρουργική εξαίρεση του
• Οι ασθενείς με καρκίνο του στόματος πρέπει να αντιμετωπίζονται από μια εξειδικευμένη ομάδα με εμπειρία στη θεραπεία του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου.

• Υπάρχουν δύο μορφές θεραπείας:

o Χειρουργική (πρώτη γραμμή)

o Ακτινοθεραπεία (υποστηρικτική)

o Χημειοθεραπεία (μόνο σε επιλεγμένες περιπτώσεις και ως βοήθημα στη ακτινοθεραπεία)

• Η θεραπεία του καρκίνου του στόματος είναι δύσκολη, πολύπλοκη και έχει μακροχρόνιες συνέπειες.
• Ενδεχομένως να χρειαστούν εξετάσεις μακροχρόνιας παρακολούθησης.

Οι ασθενείς με καρκίνο του στόματος πρέπει να αντιμετωπίζονται από μια εξειδικευμένη ομάδα με εμπειρία στη θεραπεία του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου.

Ο ειδικός χειρουργός κεφαλής & τραχήλου, ο οποίος θα καθοδηγήσει την ομάδα για εσάς, θα ηγηθεί της θεραπείας σας. Το στόμα, ο λαιμός και το πρόσωπο είναι ζωτικές περιοχές για την μάσηση, την κατάποση, την ομιλία, την ομορφιά/αισθητική και τη ψυχολογία. Το πρόσωπο είναι το κέντρο και ο καθρέφτης της ψυχής Απαιτείται ομαδική προσέγγιση για να αντιμετωπιστούν οι πιθανές παρενέργειες της θεραπείας.

Η ομάδα περιλαμβάνει συνήθως:

• Χειρουργό Κεφαλής & Τραχήλου (εκτομή του όγκου και αποκατάσταση των χειρουργικών ελλειμμάτων)
• Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος
• Λογοθεραπευτής
• Διαιτολόγος
• Ιστοπαθολόγος
• Ακτινολόγος
• Ειδική Νοσοκόμα (Cancer Nurse Specialist)

Χειρουργικές Τεχνικές

Η χειρουργική επέμβαση (αφαίρεση του καρκίνου με χειρουργική επέμβαση) είναι η πρώτη γραμμή θεραπείας για τον καρκίνο του στόματος. Οι χειρουργικές επεμβάσεις περιλαμβάνουν τα εξής:

• Ευρεία τοπική αφαίρεση του πρωτοπαθούς όγκου: Αφαίρεση του καρκίνου και μερικού υγιούς ιστού γύρω από αυτόν. Εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στο οστό της γνάθου, η χειρουργική επέμβαση μπορεί να περιλαμβάνει την αφαίρεση του σχετικού οστού.
• Τραχηλικός λεμφαδενικός καθαρισμός : Αφαίρεση των λεμφαδένων στον λαιμό. Αυτό γίνεται όταν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί ή έχει υψηλή πιθανότητα να έχει εξαπλωθεί σε μικροσκοπικό επίπεδο. Η επέμβαση αυτή παρέχει επίσης πρόσβαση στα αιμοφόρα αγγεία του τραχήλου που θα χρησιμοποιηθούν σαν δότρια αγγεία για τη μικροαγγειακή αποκατάσταση με ελεύθερους κρημνούς.
• Αποκατάσταση: Αυτό είναι ένα υψηλά απαιτητικό και πολύ σημαντικό μέρος της θεραπείας του καρκίνου του στόματος. Το έλλειμμα που δημιουργείται από την αφαίρεση του όγκου πρέπει να αποκατασταθεί ώστε να επιτευχθεί η βέλτιστη δυνατή εμφάνιση και η λειτουργία και να μειωθεί ο κίνδυνος πιθανών παρενεργειών και επιπλοκών. Η κορυφαία μορφή αποκατάστασης είναι η χρήση μικροαγγειακών ελεύθερων κρημνών (ο χειρουργός παίρνει ιστό – δέρμα, μυς, οστό – από άλλα μέρη του σώματος των ασθενών, διατηρώντας τα αιμοφόρα αγγεία. Ακολούθως τα αιμοφόρα αγγεία του κρημνού ενώνονται με μικροαγγειακές χειρουργικές τεχνικές με δότρια αγγεία στο λαιμό του ασθενούς. Αυτό ονομάζεται μικροαγγειακή χειρουργική και γίνεται με τη βοήθεια μικροσκοπίου). Αυτού του είδους η θεραπεία πρέπει να είναι το ελάχιστο που θα αναμένατε από τον εξειδικευμένο χειρουργό κεφαλής & τραχήλου.

Ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία είναι ένας τρόπος θεραπείας του καρκίνου που χρησιμοποιεί ακτινοβολία υψηλής ενέργειας για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα ή να τα εμποδίσει από τον αναπαραγωγή. Συνήθως δίνεται μετά τη χειρουργική επέμβαση, ανάλογα με συγκεκριμένες ενδείξεις, και ονομάζεται υποστηρικτική (adjuvant). Περιστασιακά, στην περίπτωση διηθημένων χειρουργικών ορίων εκτομής ή εάν υπάρχουν λεμφαδένες τραχήλου με εξωκαψική διήθηση/εξάπλωση (ECS), θα δοθεί ακτινοθεραπεία σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της ακτινοθεραπείας.

Συνέπειες Θεραπείας

Η θεραπεία του καρκίνου του στόματος είναι δύσκολη και μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα παρενέργειες που θα αλλάξουν τη ζωή σας. Ο εξειδικευμένος χειρουργός κεφαλής & τραχήλου που σας παρακολουθεί θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει αυτές τις παρενέργειες όποτε είναι δυνατόν

• Ξηροστομία
• Δυσκολίες στην ομιλία
• Δυσκολίες στον κατάποση (ενδεχομένως να απαιτηθεί διατροφικός σωλήνας)
• Αλλαγές στην εμφάνιση
• Απώλεια βάρους
• Λοίμωξη
• Λεμφοίδημα
• Χρόνιος πόνος
• Οστεοακτινοονεκρωση (ORN)
• Δυσλειτουργία του ώμου
• Αλλαγές στη γεύση
• Υποτροπή του καρκίνου

Σας παρακαλώ να σημειώσετε ότι αυτό είναι ένα εκτενές και πολύ λεπτομερές κείμενο σχετικά με τον καρκίνο του στόματος και τη θεραπεία του. Εάν έχετε ερωτήσεις ή χρειάζεστε περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με αυτό το θέμα, παρακαλώ ρωτήστε με για το πώς μπορώ να βοηθήσω.