Κακόηθες μελάνωμα

• Ορισμός
• Αιτιολογία
• Διάγνωση
• Θεραπεία

Ορισμός

Το κακόηθες μελάνωμα είναι ένας τύπος καρκίνου του δέρματος. Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες καρκίνου του δέρματος: το μελάνωμα και οι μη-μελανωματικοί καρκίνοι του δέρματος. Το μελάνωμα προκύπτει από τα μελανοκύτταρα του δέρματος (κύτταρα που παράγουν μελανίνη – μια καφέ-μαύρη χρωστική). Σε αυτό τον καρκίνο, τα μελανοκύτταρα εξαλλάσσονται σε κακοήθη και πολλαπλασιάζονται σε υπερβολικό βαθμό.

Πολύ συχνά, το πρώτο σημάδι ενός μελανώματος είναι αλλαγή στην εμφάνιση ή/και στο χρώμα ενός προϋπάρχοντος μελανωτικού σπίλου.

Το μελάνωμα είναι ο πιο σοβαρός τύπος καρκίνου του δέρματος, διότι είναι πολύ πιθανό να εξαπλωθεί (μετασταση) από το δέρμα σε άλλα μέρη του σώματος. Ανάλογα με το στάδιο της νόσου, μπορεί να είναι θανατηφόρο.

Αιτιολογία

Η υπερέκθεση στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία (ΥΑ) αποτελεί την κύρια αιτία πρόκλησης μελανώματος. Η χρήση τεχνητών πηγών υπεριώδους ακτινοβολίας, όπως οι λάμπες ηλιοθεραπείας επίσης αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης μελανώματος.

Το ιστορικό πολλαπλών ηλιακών εγκαυμάτων επίσης αυξάνει τον κίνδυνο, ιδίως σε άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα. Περιστασιακά, το μελάνωμα αναπτύσσεται σε προηγούμενο σπίλο που αλλάζει στην εμφάνισή του ή/και στο χρώμα του.

Το οικογενειακό ιστορικό είναι σημαντικός προδιαθεσικός παράγοντας για  εμφάνιση μελανώματος, και ο κίνδυνος αυξάνεται με 3 ή περισσότερα μέλη της οικογένειας να έχουν εμφανίσει μελάνωμα στο παρελθόν. Άλλοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Ανοιχτόχρωμο δέρμα ή κόκκινα μαλλιά
• Μεγάλος αριθμός μελανωτικών σπίλων
• Μεγάλος εκ γενετής σπίλος
• Ανοσοκαταστολή
• Προηγούμενο ιστορικό μελανώματος

Διάγνωση

Οι δερματικές βλάβες που φαίνονται ύποπτες για μελάνωμα, ιδίως αυτές που εμφανίζουν συγκεκριμένα δερμοσκοπικά ευρήματα πρέπει να αφαιρούνται με ένα στενό όριο (2mm) (βιοψία). Το δείγμα θα εξεταστεί κάτω το μικροσκόπιο από τον ιστοπαθολόγο. Αυτό θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση του μελανώματος και θα δώσει επίσης το πάχος του όγκου, που είναι σημαντικό στοιχείο για την σταδιοποίηση της νόσου. Αυτό ονομάζεται πάχος Breslow και μετρά πόσο βαθιά έχουν διεισδύσει στα στρώματα του δέρματος τα κύτταρα του μελανώματος. Το πάχος Breslow και άλλες πληροφορίες από την ιστολογική έκθεση θα χρησιμοποιηθούν για τη σταδιοποίηση της νόσου. Ενδέχεται επίσης να χρειαστεί να υποβληθείτε σε ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις (όπως PET-CT) για να αξιολογηθεί εάν η νόσος έχει εξαπλωθεί σε άλλα σημεία του σώματός σας (μεταστάσεις).

Υπάρχουν 4 στάδια για το κακοήθες μελάνωμα (Στάδιο Ι έως Στάδιο IV). Το Στάδιο Ι είναι το πιο πρώιμο στάδιο της νόσου και συνήθως μπορεί να αντιμετωπιστεί με σκοπό την ίαση.

Εάν παρουσιάσετε ένα μελάνωμα στο πρόσωπό ή στο τριχωτό της κεφαλής σας, ο Χειρουργός σας θα οργανώσει όλες τις απαιτούμενες διαγνωστικές εξετάσεις και θα συζητήσει την περίπτωσή σας στο ογκολογικό συμβούλιο. Αυτό περιλαμβάνει συνήθως (εκτός από τον χειρουργό σας) οικολόγους, ιστοπαθολόγους, ακτινολόγους, και ειδικές νοσοκόμες.

Θεραπεία

Η θεραπεία για το κακοήθες μελάνωμα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το στάδιο της νόσου. Μπορεί να είναι τόσο απλή όσο η ευρεία τοπική αφαίρεση του όγκου, αλλά μπορεί επίσης να απαιτηθεί συνδυασμός χειρουργικής εκτομής, ακτινοθεραπείας, χημειοθεραπείας ή νέων μορφών θεραπείας όπως η ανοσοθεραπεία).

Εάν η νόσος σας είναι προχωρημένου σταδίου, μπορεί να σας προσφερθεί η δυνατότητα να συμμετάσχετε σε κλινικές έρευνες που αξιολογούν νέες μορφές θεραπείας. Ο χειρουργός σας θα συζητήσει αναλυτικά μαζί σας τις επιλογές θεραπείας και την πρόγνωση.

Η θεραπεία μπορεί να είναι δύσκολη και πολύπλοκη όταν το μελάνωμα εμφανίζονται σε ευαίσθητες ανατομικές περιοχές, όπως το πρόσωπο. Ο χειρουργός σας θα αφαιρέσει πλήρως τον καρκίνο του δέρματος και θα αποκαταστήσει το χειρουργικό έλλειμα με στόχο το καλύτερο δυνατό αισθητικό αποτέλεσμα.

Όταν είναι δυνατό, η χειρουργική εξαίρεση είναι η θεραπεία πρώτης γραμμής για το μελάνωμα.

Ευρεία τοπική εκτομή

Αυτή η επέμβαση αφαιρεί το μελάνωμα με ένα όριο υγιούς δέρματος (η ποσότητα του υγιούς ιστού που χρειάζεται να αφαιρεθεί εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, και ο χειρουργός θα εξηγήσει τις λεπτομέρειες).

Το χειρουργείο γίνεται είτε υπό τοπική είτε υπό γενική αναισθησία. ο χειρουργός θα αποκαταστήσει το χειρουργικό έλλειμμα. Αυτό μπορεί είτε με απλή συρραφή, αλλά στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, όταν πρόκειται για το πρόσωπο, απαιτείται πιο πολύπλοκη αποκατάσταση για να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αισθητικό αποτέλεσμα. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με δερματικά μοσχεύματα είτε με τοπικούς / περιοχικούς κρημνούς.

Τοπικοί κρημνοί

Οι τοπικοί δερματικοί κρημνοί αφορούν την μεταφορά δέρματος από περιοχές δίπλα στην βλάβη, με έναν γεωμετρικό τρόπο, προκειμένου να διευκολυνθεί η συρραφή του τραύματος χωρίς τάση και να τοποθετηθούν οι ουλές στις λιγότερο ορατές περιοχές (ιδιαίτερα σημαντικό όταν πρόκειται για το πρόσωπο). Υπάρχουν αρκετοί τύποι τοπικών δερματικών κρημνών δέρματος, και ο χειρουργός σας θα συζητήσει όλες τις επιλογές μαζί σας.

Δερματικά Μοσχεύματα

Ένα δερματικό μόσχευμα είναι ένα κομμάτι δέρματος που λαμβάνεται από ένα μέρος του σώματος και μεταφέρεται στην περιοχή του χειρουργικού ελλείματος. Το δερματικό μόσχευμα ανακτά σταδιακά αιματική παροχή από τους υποκείμενους ιστούς.

Το δερματικό μόσχευμα μπορεί να είναι ολικού πάχους (περιλαμβάνει την επιδερμίδα και όλα τα στρώματα του δέρματος) ή μερικού πάχους (περιλαμβάνει την επιδερμίδα και τμήμα της δέρματος). Ή δότρια χώρα ενός δερματικού μοσχεύματος μερικού πάχους (συνήθως από το εσωτερικό μπράτσο, τον μηρό ή τον γλουτό), αφήνει μια ομοιόμορφη περιοχή που επουλώνεται μόνη της σε λίγες εβδομάδες. Αντίθετα, η λήψη ενός δερματικού μοσχεύματος ολικού πάχους επιτρέπει το συρραφή της δότριας χώρας κατά πρώτο σκοπό. Τα μοσχεύματα ολικού πάχους χρησιμοποιούνται συνήθως στη χειρουργική αποκατάσταση του δέρματος του προσώπου. Οι δότριες περιοχές περιλαμβάνουν την κοιλιά, τον μηρό, τον τράχηλο, και τις περιοχές γύρω από το αυτί και το μέτωπο.

Βιοψία λεμφαδένα φρουρού

Οι ασθενείς με μελάνωμα σταδίου ΙΙ μπορεί να επωφεληθούν από μια διαγνωστική εξέταση που ονομάζεται βιοψία λεμφαδένα «φρουρού». Ο λόγος είναι ότι εάν ένα το μελάνωμα εξαπλωθεί, τότε συνήθως μεθίσταται πρώτα στον κοντινότερο λεμφαδένα (λεμφαδένας “φρουρός”)

Η βιοψία λεμφαδένα φρουρού περιλαμβάνει την ένεση ραδιοσημασμένου υγρού στο δέρμα γύρω από το μελάνωμα. Στη συνέχεια, πραγματοποιείται απεικόνιση για να προσδιοριστεί ο λεμφαδένας φρουρός.

Ακολούθως κατά την επέμβαση εκτομής του μελανώματος, ο χειρουργός ενίει μπλε βαφή γύρω από το μελάνωμα. Αυτό καθιστά τον λεμφαδένα φρουρό ορατό. Η διεγχειρητική χρήση γ-καμερας σε συνδυασμό με την μπλε βαφή είναι ο καλύτερος τρόπος για την ταυτοποίηση του λεμφαδένα φρουρού. Ο χειρουργός αφαιρεί τον λεμφαδένα και τον στέλνει για ιστολογική εξέταση ώστε να διακριβωθεί εάν περιέχει κακοήθη κύτταρα μελανώματος.

Το αποτέλεσμα ονομάζεται θετικό εάν βρεθούν κύτταρα κακοήθους μελανώματος. Έπειτα από αυτό, συνήθως προσφέρεται στον ασθενή λεμφαδενικός καθαρισμός.

Τραχηλικός λεμφαδενικός καθαρισμός: Αφαίρεση των λεμφαδένων στον τράχηλο. Αυτό γίνεται όταν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί ή έχει υψηλή πιθανότητα να έχει εξαπλωθεί σε μικροσκοπικό επίπεδο. Η επέμβαση αυτή παρέχει επίσης πρόσβαση στα αιμοφόρα αγγεία του τραχήλου που θα χρησιμοποιηθούν σαν δότρια αγγεία για τη μικροαγγειακή αποκατάσταση με ελεύθερους κρημνούς. Όταν το μελάνωμα του προσώπου ή της κεφαλής έχει δώσει μεταστάσεις τον τράχηλο ή στην παρωτίδα, ή όταν η βιοψία του λεμφαδένα φρουρού είναι θετική, χρειάζεται τραχηλικός λεμφαδενικός καθαρισμός που συνδυάζεται με ολική παρωτιδεκτομή

Άλλες θεραπείες περιλαμβάνουν

• Ακτινοθεραπεία: Η ακτινοθεραπεία χρησιμοποιείται σε προχωρημένα στάδια της νόσου, κυρίως σας παρηγορητική θεραπεία
• Στοχευμένες θεραπείες

Ορισμένα μελανώματα περιέχουν μεταλλάξεις ενός γονιδίου (BRAF), οι οποίες μπορούν να ανιχνευθούν στη βιοψία. Εάν υπάρχουν αυτές οι μεταλλάξεις, μπορεί να δοθεί στοχευμένη θεραπεία, με φάρμακα αναστολείς BRAF, που επιβραδύνουν την πρόοδο της νόσου.

• Χημειοθεραπεία: Η χημειοθεραπεία είναι η χρήση αντικαρκινικών φαρμάκων για την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων. Στο μελάνωμα, η χημειοθεραπεία χρησιμοποιείται σαν παρηγορητική θεραπεία για την επιβράδυνση της νόσου
• Ανοσοθεραπεία: Αυτή η θεραπεία ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού ώστε αυτό να δράσει εναντίον των κυττάρων του μελανώματος. Πρόκειται για επανάσταση στη θεραπεία του μελανώματος και οι έως τώρα κλινικές έρευνες έχουν δείξει εξαιρετικά αποτελέσματα. Ένα παράδειγμα ανοσοθεραπείας είναι το Ipilimumab
• Κλινικές ‘Έρευνες: Μερικές φορές μπορεί να σας προσφερθεί συμμετοχή σε κλινικές έρευνες για την ανάπτυξη νέων θεραπειών για καλύτερο έλεγχο της νόσου.