Γενικές πληροφορίες για τον καρκίνο του υποφάρυγγα:
- Ο καρκίνος του υποφάρυγγα αναπτύσσεται από κύτταρα του βλεννογόνου του υποφάρυγγα.
- Το κάπνισμα και η υπερκατανάλωση αλκοόλ είναι οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του υποφάρυγγα.
- Συνήθως, ο καρκίνος του υποφάρυγγα παρουσιάζεται με πονόλαιμο και αναφερόμενο πόνο στο αυτί/κεφάλι.
Ο καρκίνος του υποφάρυγγα αναπτύσσεται από κύτταρα του βλεννογόνου του υποφάρυγγα. Ο υποφάρυγγας είναι το κάτω μέρος του φάρυγγα (ινομυώδης ιστός που συνδέει το στόμα με τον οισοφάγο). Ο υποφάρυγγας ενώνεται με τον οισοφάγο και βρίσκεται πίσω από τον λάρυγγα. Οι περισσότεροι καρκίνοι του υποφάρυγγα προκύπτουν από τα επιθηλιακά κύτταρα που επενδύουν τον βλεννογόνο του υποφάρυγγα (ακανθοκυτταρικά καρκινώματα).
Το κάπνισμα και η υπερκατανάλωση αλκοόλ είναι οι κύριοι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του υποφάρυγγας.
Οι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του υποφάρυγγα περιλαμβάνουν:
- Κάπνισμα
- Υπερκατανάλωση αλκοόλ
- Σύνδρομο Plummer-Vinson (μια μορφή σιδηροπενικής αναιμίας)
Ο καρκίνος του υποφάρυγγα συνήθως παρουσιάζεται με πονόλαιμο και αναφερόμενο πόνο στο αυτί ή/και στο κεφάλι. Συμβουλευτείτε τον χειρουργό σας σας εάν έχετε οποιοδήποτε από τα παρακάτω:
- Πονόλαιμο που δεν υποχωρεί.
- Πονοκέφαλο
- Ωταλγία
- Διογκωμένο τραχηλικό λεμφαδένα
- Πόνος ή δυσκολία στην κατάποση.
- Αλλαγή στη φωνή (ακούγεστε σαν να έχετε μια “ζεστή πατάτα” στο στόμα σας).
Κλινική Εξέταση, Διάγνωση, Απεικονιστικός Έλεγχος
- Κλινική εξέταση και ιστορικό: Ο χειρουργός σας θα σας ρωτήσει για τις κοινωνικές σας συνήθειες (κάπνισμα και ποτό) και θα πάρει ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό. Θα εξετάσει επίσης τον τράχηλο για παρουσία διογκωμένων λεμφαδένων. Η λεπτομερής εξέταση του υποφάρυγγα είναι περίπλοκη – ο χειρουργός θα σας εξηγήσει με λεπτομέρειες πως ακριβώς θα γίνει η εξέταση.
- Ενδοσκόπιο Οπτικής Ίνας: Ο χειρουργός σας θα εισάγει ένα λεπτό σωληνάκι-κάμερα μέσα από τη μύτη σας για να εξετάσει τον ρινοφάρυγγα, τον στοματοφάρυγγα, τη βάση της γλώσσας και τον λάρυγγα. Αυτή είναι εξέταση πρώτης γραμμής που θα επιτρέψει στον γιατρό σας να δει εάν έχετε καρκίνο του υποφάρυγγα.
- Βιοψία: Αυτή είναι εξαιρετικά σημαντική εξέταση σε ασθενείς με υποψία καρκίνου. Ο χειρουργός σας θα πάρει ένα δείγμα από την ύποπτη περιοχή, και θα το στείλει να εξεταστεί στο μικροσκόπιο από τον ιστοπαθολόγο.
Λόγω της δυσκολίας προσπέλασης στον υποφάρυγγα, θα χρειαστεί να υποβληθείτε σε Εξέταση υπό Γενική Αναισθησία.
- Βιοψία Λεπτής Βελόνας (FNA): Αυτή είναι μια μορφή βιοψίας, αλλά αντί για δείγμα ιστού, ο χειρουργός (ή ο ακτινολόγος) λαμβάνει μερικά κύτταρα με τη βοήθεια μιας σύριγγας και μιας βελόνας. Αυτό συνήθως χρειάζεται στην περίπτωση τραχηλικών λεμφαδένων. Τα κύτταρα εξετάζονται κάτω από το μικροσκόπιο για να διαπιστωθεί εάν είναι ανώμαλα.
- MRI (Μαγνητική Τομογραφία) F12: Απεικονιστική τεχνική που χρησιμοποιεί μαγνήτη, ραδιοκύματα και έναν υπολογιστή για να δημιουργήσει μια σειρά λεπτομερών εικόνων του σώματος. Η Μαγνητική Τομογραφία κεφαλής & τραχήλου χρειάζεται για την σταδιοποίηση του καρκίνου (F13).
- CT (Αξονική Τομογραφία) F5: Ο αξονικός τομογράφος δημιουργεί μια σειρά λεπτομερών εικόνων του σώματος, οι οποίες λαμβάνονται από διάφορες γωνίες. Η αξονική τομογραφία του θώρακα χρειάζεται για την σταδιοποίηση του καρκίνου, κυρίως για να εντοπίσει περιοδικές ή/και απομακρυσμένες μεταστάσεις (λ.χ., στον πνεύμονα). Στην περίπτωση του καρκίνου του υποφάρυγα, η αξονική τομογραφία είναι πολύ σημαντική για την διάγνωση πιθανής επέκτασης του καρκίνου στους χόνδρους του λάρυγγα.
- PET scan (αξονική τομογραφία με ποζιτρόνια) F36: Αυτή η απεικονιστική εξέταση χρησιμοποιείται για την εντόπιση κακοήθων όγκων στο σώμα που δεν είναι ορατοί με τις υπόλοιπες απεικονιστικές τεχνικές. Ένα μικρό ποσό ραδιοσεσημασμένης – ραδιενεργής γλυκόζης (ζάχαρης) ενίεται ενδοφλεβίως. Στη συνέχεια, το PET λαμβάνει εικόνα από το σημείο όπου τα κύτταρα καταναλώνουν γλυκόζη. Οι κακοήθεις όγκοι φαίνονται πιο φωτεινοί στην εικόνα επειδή είναι πιο ενεργοί και καταναλώνουν περισσότερη γλυκόζη από ό,τι τα κανονικά κύτταρα.
- Εξέταση υπό γενική αναισθησία (EUA): Ο χειρουργός σας θα εξετάσει ενδελεχώς τις περιοχές του φάρυγγα σας και θα πάρει δείγματα από ύποπτες περιοχές.
- Βαριούχο γεύμα: Για αυτή τη δοκιμή, θα πιείτε ένα υγρό που περιέχει βάριο, το οποίο επιτρέπει τη λήψη ειδικής ακτινογραφίας που αξιολογεί την κατάποση και εάν υπάρχουν όγκοι που μπορεί να μπλοκάρουν την ομαλή κατάποση.
Προγνωστικοί Παράγοντες
Η πρόγνωση (πιθανότητα θεραπείας, ίασης και ανάρρωσης) εξαρτάται από τα ακόλουθα:
- Στάδιο του καρκίνου.
- Περιοχή του καρκίνου.
- Εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί (μεταστάσεις).
Για τους ασθενείς που καπνίζουν, οι πιθανότητες ίασης ανάρρωσης είναι καλύτερες αν σταματήσουν το κάπνισμα πριν από την έναρξη της θεραπείας.
Οι επιλογές θεραπείας εξαρτώνται από τα ακόλουθα:
- Στάδιο του καρκίνου.
- Μέγεθος και περιοχή του όγκου.
- Γενική υγεία του ασθενούς.
Οι ασθενείς που έχουν καρκίνο του υποφάρυγγα έχουν αυξημένο κίνδυνο εισρόφησης, διότι αυτοί οι όγκοι επηρεάζουν την ομαλή λειτουργία της κατάποσης. Μπορεί να απαιτηθεί τροφικό σωλήνας (ρινογαστρικός σωλήνας, διαδερμικός γαστρικός σωλήνας – PEG) πριν, κατά τη διάρκεια και, μερικές φορές, μετά τη θεραπεία.
Στάδια του καρκίνου του υποφάρυγγα
- Το πιο σημαντικό σημείο στη σταδιοποίηση είναι εάν ο καρκίνος έχει επεκταθέι στον λάρυγγα
- Υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους ο καρκίνος εξαπλώνεται στο σώμα.
- Ο καρκίνος μπορεί να εξαπλωθεί από το μέρος όπου ξεκίνησε σε άλλα μέρη του σώματος.
- Ο καρκίνος του υποφάρυγγα κατατάσσεται στα ακόλουθα στάδια:
- Στάδιο 0 (Καρκίνος in Situ)
- Στάδιο I
- Στάδιο II
- Στάδιο III
- Στάδιο IV
Ο τρόπος με τον οποίο σταδιοποιείται ο καρκίνος του υποφάρυγγα είναι πολύπλοκος και εξαρτάται από τον αριθμό των διηθημένων τραχηλικών λεμφαδένων, το μέγεθος και την τοπική επέκταση της πρωτοπαθούς εστίας και εάν έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος.
- Ο καρκίνος μπορεί να εξαπλωθεί στον τράχηλο και σε άλλα μέρη του σώματος, όπως στους πνέθμονες και στο ήπαρ.
- Ο καρκίνος μπορεί επίσης να εξαπλωθεί στα οστά, στους τραχηλικούς λεμφαδένες, να διηθήσει τα νεύρα που ελέγχουν τους φαρυγγικούς μύες, και να επεκταθεί στους οπισθοφαρυγγικούς λεμφαδένες.
- Οι πιο πάνω επεκτάσεις είναι πιο συνηθισμένες για τον καρκίνο του υποφάρυγγα παρά για άλλους τύπους καρκίνου κεφαλής & τραχήλου.
- Ο καρκίνος του υποφάρυγγα μπορεί να διηθήσει τις καρωτίδες αρτηρίες
- Ο καρκίνος του υποφάρυγγα μπορεί να διηθήσει εγκεφαλικά νεύρα, όπως για παράδειγμα το πνευμονογαστρικό.
- Ο καρκίνος του υποφάρυγγα συχνά διηθεί την έσω σφαγίτιδα φλέβα και μέσω αυτής μπορεί να επεκταθεί στον εγκέφαλο, αν και αυτό είναι σπάνιο φαινόμενο.
Θεραπεία του καρκίνου του υποφάρυγγα
Οι ασθενείς με καρκίνο του υποφάρυγγα πρέπει να αντιμετωπίζονται από μια εξειδικευμένη ομάδα με εμπειρία στη θεραπεία του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου. Ο ειδικός χειρουργός κεφαλής & τραχήλου, ο οποίος θα καθοδηγήσει την ομάδα για εσάς, θα ηγηθεί της θεραπείας σας. Ο φάρυγγας, το στόμα, ο λαιμός και το πρόσωπο είναι ζωτικές περιοχές για την μάσηση, την κατάποση, την ομιλία, την ομορφιά/αισθητική και τη ψυχολογία. Απαιτείται ομαδική προσέγγιση για να αντιμετωπιστούν οι πιθανές παρενέργειες της θεραπείας.
Η ομάδα περιλαμβάνει συνήθως:
- Χειρουργό κεφαλής & τραχήλου (εκτομή του όγκου και αποκατάσταση των χειρουργικών ελλειμάτων)
- Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος
- ΩΡΛ
- Λογοθεραπευτής
- Διαιτολόγος
- Ιστοπαθολόγος
- Ακτινολόγος
- Ειδική Νοσοκόμα (Cancer Nurse Specialist)
Χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική επέμβαση (αφαίρεση του καρκίνου με χειρουργική επέμβαση) ενδείκνυται σε καρκίνο του υποφάρυγγα πολύ πρώιμων ή πολύ προχωρημένων σταδίων, και περιλαμβάνει:
- Εκτομή της πρωτοπαθούς εστίας με τις τεχνικές TOLS ή TORS: Με αυτές τις τεχνικές, ο χειρουργός θα χρησιμοποιήσει λέιζερ ή χειρουργικό ρομπότ για την αφαίρεση της πρωτοπαθούς εστίας του καρκίνου στον υποφάρυγγα, που είναι μια περιοχή με πολύ δύσκολη πρόσβαση. Πρόκειται για δύσκολες τεχνικές που απαιτού εκτενή εκπαίδευση και δεξιότητα, αλλά έχουν χαμηλή νοσηρότητα και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν απαιτείται αποκατάσταση του χειρουργικού ελλείμματος. Υποστηρίζεται ότι αυτές οι τεχνικές μπορεί να οδηγήσουν σε καλύτερη κατάποση σε σύγκριση με τις παραδοσιακές μεθόδους θεραπείας. Αυτές οι τεχνικές προσφέρονται σε ασθενείς με πολύ μικρούς πρώιμους όγκους του υποφάρυγγα.
- Τραχηλικός λεμφαδενικός καθαρισμός : Αφαίρεση των λεμφαδένων στον λαιμό. Αυτό γίνεται όταν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί ή έχει υψηλή πιθανότητα να έχει εξαπλωθεί σε μικροσκοπικό επίπεδο. Η επέμβαση αυτή παρέχει επίσης πρόσβαση στα αιμοφόρα αγγεία του τραχήλου που θα χρησιμοποιηθούν σαν δότρια αγγεία για τη μικροαγγειακή αποκατάσταση με ελεύθερους κρημνούς.
- Αποκατάσταση: Σε περιπτώσεις που ο καρκίνος του υποφάρυγγα έχει επεκταθεί και διηθήσει τους χόνδρους του λάρυγγα χρειάζεται ολική φαρυγγολαρυγκετομή. Με αυτή τη χειρουργική επέμβαση αφαιρείται ο λάρυγγας και το τμήμα του υποφάρυγγα που έχει τον καρκίνο. Ο ασθενής θα έχει μόνιμη τραχειοτομία που θα επιτρέπει την ασφαλή αναπνοή, και (εάν είναι δυνατόν) θα έχει βαλβίδα ομιλίας. Είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί ανακατασκευή του υποφάρυγγα, και ο χειρουργός σας θα συζητήσει μαζί σας τις χειρουργικές επιλογές αποκατάστασης. Το έλλειμμα που δημιουργείται από την αφαίρεση του όγκου πρέπει να αποκατασταθεί ώστε να επιτευχθεί η βέλτιστη δυνατή λειτουργία και να μειωθεί ο κίνδυνος πιθανών παρενεργειών και επιπλοκών. Η κορυφαία μορφή αποκατάστασης είναι η χρήση μικροαγγειακών ελεύθερων κρημνών (ο χειρουργός παίρνει ιστό – δέρμα, μυς – από άλλα μέρη του σώματος των ασθενών, διατηρώντας τα αιμοφόρα αγγεία. Ακολούθως τα αιμοφόρα αγγεία του κρημνού ενώνονται με μικροαγγειακές χειρουργικές τεχνικές με δότρια αγγεία στο λαιμό του ασθενούς. Αυτό ονομάζεται μικροαγγειακή χειρουργική και γίνεται με τη βοήθεια μικροσκοπίου. Αυτού του είδους η θεραπεία πρέπει να είναι το ελάχιστο που θα αναμένατε από τον εξειδικευμένο χειρουργό κεφαλής & τραχήλου.
Ακτινοθεραπεία
Η ακτινοθεραπεία είναι ένας τρόπος θεραπείας του καρκίνου που χρησιμοποιεί ακτινοβολία υψηλής ενέργειας για να σκοτώσει τα καρκινικά κύτταρα ή να τα εμποδίσει από τον αναπαραγωγή. Για τον καρκίνο του υποφάρυγγα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο της ή σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία ως μονοθεραπεία για την πλειοψηφία των περιπτώσεων (δείτε παραπάνω για ενδείξεις για χειρουργική επέμβαση). Μερικές φορές, η ακτινοθεραπεία δίνεται μετά τη χειρουργική επέμβαση, ανάλογα με συγκεκριμένες ενδείξεις, και ονομάζεται υποστηρικτική (adjuvant). Περιστασιακά, στην περίπτωση διηθημένων χειρουργικών ορίων εκτομής ή εάν υπάρχουν λεμφαδένες τραχήλου με εξωκαπσική διήθηση/εξάπλωση (ECS), θα δοθεί ακτινοθεραπεία σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα της ακτινοθεραπείας.
Συνέπειες Θεραπείας
Η θεραπεία του καρκίνου του υποφάρυγγα είναι δύσκολη και μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα παρενέργειες που θα αλλάξουν τη ζωή σας. Ο εξειδικευμένος χειρουργός κεφαλής & τραχήλου που σας παρακολουθεί θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει αυτές τις παρενέργειες όποτε είναι δυνατόν
- Ξηροστομία
- Δυσκολίες στην ομιλία
- Δυσκολίες στον κατάποση (ενδεχομένως να απαιτηθεί διατροφικός σωλήνας)
- Αλλαγές στην εμφάνιση
- Απώλεια βάρους
- Λοίμωξη
- Λεμφοίδημα
- Χρόνιος πόνος
- Οστεοακτινοονεκρωση (ORN)
- Δυσλειτουργία του ώμου
- Αλλαγές στη γεύση
- Υποτροπή του καρκίνου
- Μόνιμη τραχειοτομία
- Βαλβίδα ομιλίας
Πρόληψη
- Ο καρκίνος του υποφάρυγγα μπορεί να σχετίζεται με το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ, καθώς και με την έκθεση σε άλλους καρκινογόνους παράγοντες.
- Για την πρόληψη του καρκίνου του υποφάρυγγα, είναι σημαντικό να αποφεύγετε το κάπνισμα, την κατανάλωση υπερβολικών ποσοτήτων αλκοόλ, και την έκθεση σε άλλους καρκινογόνους παράγοντες (ακτινοβολίες, ραδιενέργεια).
- Είναι επίσης σημαντικό να υιοθετήσετε ένα υγιεινό τρόπο ζωής, περιλαμβανομένης της ισορροπημένης διατροφής και της φυσικής άσκησης, και να ακολουθείτε τις οδηγίες για την πρόληψη του καρκίνου που προτείνουν οι ειδικοί υγείας.
Σε κάθε περίπτωση, η καλύτερη στρατηγική πρόληψης του καρκίνου του υποφάρυγας είναι να έχετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, να αποφεύγετε τους καρκινογόνους παράγοντες και να ελέγχεστε τακτικά από ειδικούς υγείας για τυχόν προβλήματα στην περιοχή κεφαλής & τραχηλου..